วิสัยทัศน์
สามสิบคำถามสำหรับวิสัยทัศน์สมหวัง วิทยาปัญญานนท์
เดี๋ยวนี้องค์กรบริษัทห้างร้านต่างๆ รวมไปถึงโรงเรียน วิทยาลัย มหาวิทยาลัย ต่างก็มีวิสัยทัศน์ด้วยกันทั้งนั้น สรรหาภาษาหรูมาเขียนเป็นความฝันขององค์กร เป็นที่น่าสงสัยว่า วิสัยทัศน์นั้นมีไว้ดูเล่นโก้ๆ เห็นคนอื่นมีเราก็มี หรือเป็นความต้องการที่แท้จริงกันแน่
ความอยากขององค์กร มีหลายอย่าง แต่อาจแบ่งออกเป็น 3 ด้าน คือ อยากมีอยากเป็น (ในสิ่งดีๆ) ไม่อยากมีไม่อยากเป็น (ในสิ่งไม่ดี) และอยากให้สิ่งนั้นอยู่นานๆ (ในสิ่งดีๆ)
สิ่งที่ผิดพลาดสำหรับวิสัยทัศน์ มีดังนี้
1. เอาไว้โชว์ พอสุมหัวระดมสมองเสร็จ ไม่ว่าจะเชิญคนเฉพาะคนในกลุ่ม หรือให้ประชาชน หรือลูกค้ามาช่วยทำวิสัยทัศน์ก็ตาม เมื่อทำเสร็จแล้วก็เอามาเขียนติดตั้งตามผนัง แล้วก็ไม่ได้ทำอะไรต่อ
2. ไม่ได้สื่อสารลงไปให้พนักงานทุกคนได้ทราบ หรือทราบก็ไม่เข้าใจความหมาย และทุกคนก็ไม่รู้ว่าต้องทำอะไรบ้างในหน้าที่ตน ที่สนับสนุนวิสัยทัศน์
3. วิสัยทัศน์ฝันเกินตัว เกินความสามารถของตนเอง จนแทบเป็นไปไม่ได้ แล้วก็ไม่รู้ว่าสำเร็จเมื่อไรและไม่รู้ความคืบหน้าในแต่ละปีด้วย
สิ่งที่องค์กรมักเขียนวิสัยทัศน์ ก็มี
1. อยากเป็นที่หนึ่ง (To be number one) ในด้านใดด้านหนึ่ง หรือหลายด้านไม่ว่าจะเป็นด้านการตลาด กำไร ยอดขายหรือด้านเป็นผู้นำด้านเทคโนโลยี ในพื้นที่หนึ่งๆ หรือทั้งหมด
2. อยากให้สิ่งนั้นยั่งยืน โดยวิธีสร้างเศรษฐกิจ เป็นมิตรกับชุมชน ชื่นชมสิ่งแวดล้อม
3. อยากให้ความเป็นอยู่อย่างกัลยาณมิตร มีขวัญกำลังใจ มีสุข และเป็นผู้ชนะ
สามสิบคำถามสำหรับวิสัยทัศน์
1. วิสัยทัศน์นั้นเป็นความต้องการที่แท้จริง (Real Need) ขององค์กรหรือเปล่า
2. วิธีการค้นหาความต้องการวิสัยทัศน์ มาได้อย่างไร
3. จุดสุดท้ายของวิสัยทัศน์ เป็น เก่ง-ดี-มีสุข หรือเปล่า
4. ทำไมต้องอยากเป็นที่หนึ่งด้วย เป็นที่สอง หรือที่สาม ไม่ได้หรือ
5. ต้องการบรรลุวิสัยทัศน์ภายในกี่ปี
6. ตอนนี้ไปถึงไหนแล้ววิสัยทัศน์ และตอนนี้เราอยู่ในจุดสำเร็จของคนที่ตั้งวิศัยทัศน์เมื่อสิบปีที่แล้วหรือเปล่า
7. วิสัยทัศน์ขององค์กรท่านเป็นวิสัยทัศน์ปีเดียวหรือเปล่า (One Year Vision)
8. มีอะไรเป็นเหตุที่องค์กรของท่านต้องเปลี่ยนวิสัยทัศน์หรือไม่ ในอีกห้าปีข้างหน้า และอะไรเป็นเหตุที่ทำให้ต้องเปลี่ยนแปลง
9. คู่แข่งเป็นตัวขับดันให้ท่านต้องมีวิสัยทัศน์ หรือมาจากการที่ลูกค้ามีอำนาจต่อรองเพิ่มขึ้น
10. วิสัยทัศน์นั้น มีจุดวัดหรือเปล่าว่าไปถึงไหนแล้ว
11. วิสัยทัศน์นั้นเป็นนามธรรม จนแตะต้องไม่ได้หรือเปล่า
12. วิสัยทัศน์ที่อยากให้องค์กรเป็นองค์เรียนรู้อะไรคือ พฤติกรรมที่แสดงออก (Observation Behavior) เช่น มีจำนวนผลิตภัณฑ์ใหม่เพิ่มขึ้น มีภูมิปัญญาเพิ่มขึ้น
13. ได้มีการสื่อวิสัยทัศน์ไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง พนักงานที่เกี่ยวข้อง ผู้รับเหมาที่เกี่ยวข้อง หรือไม่ ในรูปแบบไหน
14. ได้มีการแปลงวิสัยทัศน์ไปเป็นเป้าหมายของการทำงานหรือยัง
15. ขอทราบวิธีการและกลยุทธ์ที่จะทำให้วิสัยทัศน์เป็นความจริง (Critical Succession Factor)
16. วิสัยทัศน์นั้น เกินกำลังหรือไม่
17. พฤติกรรม หรือนิสัย หรือวัฒนธรรมองค์กรอะไรบ้าง ที่สนับสนุนให้องค์กรเดินทางไปสู่วิสัยทัศน์ได้อย่างรวดเร็ว และบรรลุผลสำเร็จ
18. ได้มีการวิเคราะห์จุดอ่อนจุดแข็ง อุปสรรคและโอกาส เพื่อกำหนดกลยุทธ์ในการบรรลุวิสัยทัศน์เป็นปีๆ หรือเปล่า
19. คุณเข้าใจวิสัยทัศน์อย่างไร ผู้บริหารระดับสูงคิดอย่างไร เข้าใจอย่างไร พนักงานปฏิบัติการเข้าใจอย่างไร คิดอย่างไรกับวิสัยทัศน์
20. ท่านได้ใช้ที่ปรึกษาในการกำหนดวิสัยทัศน์หรือไม่
21. ความปรีชาสามารถขององค์กร (Competency) ที่จะชนะวิสัยทัศน์ มีอะไรบ้าง
22. ท่านทราบวิสัยทัศน์ของคู่แข่งหรือเปล่า
23. วิสัยทัศน์ของท่านไปสอดคล้อง หรือเข้าร่วมพันธมิตรกับหน่วยงานอื่น หรือเพื่อนร่วมธุรกิจ หรือเป็นวิสัยทัศน์ของกลุ่มอุตสาหกรรม หรือไม่
24. วิสัยทัศน์ของท่านที่จะเป็นหนึ่งในอาเซียน ท่านมีธุรกิจนำล่วงหน้าหรือยัง รู้วัฒนธรรม ประเพณี กฎหมาย การเมือง ในประเทศอาเซียน ดีพอหรือยัง
25. การก้าวสู่ต่างประเทศ ระดับนานาชาติ ผู้นำระดับสูงมีเพื่อนที่จะร่วมธุรกิจดีพอ ที่เป็นกำลังสำคัญในการรุกตลาดหรือเปล่า
26. วัฒนธรรมองค์กร หรือลูกค้าหรือประชาชน อะไรที่เป็นอุปสรรคกีดขวางการเข้าสู่วิสัยทัศน์
27. การบรรลุวิสัยทัศน์นั้น ต้องไปขอความช่วยเหลือ หรือกำลังสนับสนุนจากคนอื่นหรือเปล่า
28. การที่จะบรรลุวิสัยทัศน์ เราต้องปรับปรุงเปลี่ยนแปลงอะไรบ้าง ไม่ว่าจะเป็นระบบสั่งการ เพิ่มเครื่องจักร การจัดหน่วยงานใหม่ การจัดองค์กรใหม่ การใช้นวัตกรรม การพัฒนาผลิตภัณฑ์ การจัดเตรียมเงินทุนกันอย่างไรบ้าง
29. มีกฎหมายอะไรบ้าง ที่เป็นอุปสรรคต่อการบรรลุวิสัยทัศน์การกีดกันทางด้านการค้า เขตเศรษฐกิจ ค่าเงินบาท
30. มีการเมืองที่เข้ามาเกี่ยวข้องกับการบรรลุวิสัยทัศน์หรือเปล่า
สามสิบคำถามสำหรับวิสัยทัศน์ นั้นพอที่จะเตือนตนว่า เราเข้าใจวิสัยทัศน์ดีพอ ตอบคำตอบได้คร่าวๆ เป็นส่วนใหญ่ ก็พอไปได้ แต่คำตอบไม่ได้เลย สักคำถามเดียวก็น่าเป็นห่วงว่าท่านวางวิสัยทัศน์แบบสืบต่อกันมาเป็นแฟชั่น ไม่ใช่วัตถุประสงค์ทางธุรกิจที่แท้จริง
